مواد شیمیایی و کاربرد آنها

1 نظر

اسید سولفوریک اسید معدنی بسیار قوی می‌باشد. این اسید با هر درصدی در آب حل می‌شود. اسید سولفوریک در گذشته به نام جوهر گوگرد معروف بوده است.. اضافه کردن آب به اسید سولفوریک غلیظ خطرناک است. زیرا در اثر حرارت حاصل از واکنش اسید و آب ، آب داغ ممکن است به اطراف پراکنده شود.

بنابراین آن را با آرامی به آب اضافه می‌کنند. این مساله بدلیل پایین بودن دانسیته آب نسبت به اسید سولفوریک می‌باشد که آب میل دارد روی اسید قرار گیرد. میل ترکیبی اسید سولفوریک با آب بقدری بالاست که می‌تواند مولکول‌های هیدروژن و اکسیژن را از بقیه ترکیبات بصورت آب جدا کند. به عنوان مثال مخلوط کردن گلوکز و اسید سولفوریک ، عنصر کربن و آب ایجاد می‌کند.

اسید سولفوریک قسمت عمده باران اسیدی می‌باشد که از آلاینده‌های جوی مثل حاصل از کارخانه‌ها با آب باران بوجود می‌آید.

تاریخچه

اسید سولفوریک در قرن نهم توسط شیمیدان ایرانی به نام زکریای رازی کشف شد. او اسید سولفوریک را از طریق تقطیر خشک کانی‌هایی که شامل سولفات آهن که زاج سبز نامیده می‌شود و سولفات مس که کات کبود نامیده می‌شد بدست آورد. حرارت هر یک از این ترکیبات باعث تجزیه آنها و ایجاد اکسید آهن II یا اکسید مس II ، آب و می‌گردد. ترکیب آب و حاصل شده ، محلول رقیق اسید سولفوریک ایجاد می‌کند.

این روش با ترجمه متون علمی و کتاب‌های دانشمندان مسلمان ایرانی توسط شیمیدان‌های اروپایی در قرون وسطی مانند آلبرت ماگنوس در اروپا شناخته شد و به این دلیل اسید سولفوریک را شیمیدان‌های قرون وسطی به نام جوهر گوگرد شناختند.

دبا این همه صنایع رنگرزی و سایر صنایع شیمیایی خواهان اسید سولفوریک با غلظت بالاتر بودند. در اواسط قرن 18 این امر با روش تقطیر خشک کانی‌ها ، شبیه همان روش اولیه رازی ممکن شد. در این روش سولفید آهن در اثر حرارت در هوا تولید سولفات آهن II می‌کند و فراورده حاصل با حرارت اضافی اکسید شده و تولید سولفات آهن III می‌کند که آن هم در اثر حرارت در 480 درجه سانتیگراد تجزیه شده و اکسید آهن و ایجاد می‌کند. عبور دادن به آرامی از میان آب ، اسید سولفوریک با غلظت بالا ایجاد می‌کند.

کاربرد اسید سولفوریک

اسید سولفوریک جزء مواد شیمیایی پراستفاده می‌باشد. این ماده در واکنش‌های شیمیایی و فرآیندهای تولید سایر ترکیبات ، کابرد فراوانی دارد. عمده‌ترین استفاده آن در کارخانه‌های تولید کود شیمیایی ، استخراج فلزات ، سنتزهای شیمیایی ، تصفیه پساب‌ها و پالایشگاه‌های نفت می‌باشد. اسید سولفوریک در اثر واکنش با اسید نیتریک ، یون نیترونیوم تولید می‌کند که در فرآیند نیترو‌دار کردن ترکیبات استفاده می‌شود.

فرآیند نیترودار کردن در صنایع تولید مواد منفجره مانند تولید تری‌نیتروتولوئن (TNT) ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود. اسید سولفوریک در انباره‌های سربی (باطری‌های سربی) به عنوان محلول الکترولیت استفاده می‌شود.

اسید سولفوریک ، یک عامل آبگیری بسیار قوی است. در اکثر واکنش‌ها به عنوان عامل هیدراتاسیون استفاده می‌شود و در تولید میوه‌های خشک هم به میزان کم ، از اسید سولفوریک برای جذب آب استفاده می‌کنند.

•  

خواص فیزیکی
اسید سولفوریک	نام
H2SO4	فرمول
مایع بیرنگ	ظاهر
98gr/mol	وزن مولکولی
10 درجه سانتیگراد	دمای ذوب
337 درجه سانتیگراد	نقطه جوش
1.8gr/cm3	دانسیته

نکات ایمنی

اسید سولفوریک ، اسید بسیار قوی و خورنده می‌باشد. نوشیدن آن باعث آسیب‌های شدید دائمی در دهان و سایر بافت‌های مورد تماس می‌شود. تنفس آن بسیار خطرناک بوده و باعث آسیب‌های جدی می‌شود. در صورت تماس با پوست و چشم باعث سوزش و ایجاد زخم می‌شود. در صورت تماس پوست و چشم با آن ، باید با آب فراوان شستشو داده و سپس از محلول بی‌کربنات سدیم یک درصد برای شستشو موضع مورد تماس استفاده گردد.

ا

کاتالیزور ماده ای است که سرعت یک واکنش شیمیایی را افزایش می دهد بدون آنکه خود در جریان واکنش مصرف شود.

ریشه لغوی

کاتالیزور از دو صفت کاتا و لیزور تشکیل شده است. در زبان یونانی "کاتا" به معنای پائین ، افتادن ، یا پائین افتادن است و "لیزور" به معنی قطعه قطعه کردن می‌باشد. در برخی زبانها کاتالیزور را به معنی گردهم آوردن اجسام دور از هم معرفی کرده اند.

انواع کاتالیزور

کاتالیزور به دو نوع کاتالیزور مرغوب و نامرغوب تقسیم می‌شود:

• کاتالیزور مرغوب: کاتالیزور مرغوب به کاتالیزوری گفته می‌شود که فقط اجازه تشکیل یک نوع محصول را بدهد.
• کاتالیزور نامرغوب: اگر در حضور کاتالیزور محصولات متفاوتی امکان تشکیل داشته باشند کاتالیزور نامرغوب تلقی می‌شود.

چگونگی عمل کاتالیزور

تجربه نشان داده است که واکنش با کاتالیزور در دمای کمتری صورت می‌گیرد و همچنین کاتالیزور ، انرژی اکتیواسیون را پائین می‌آورد یا کاهش می‌دهد یا باعث می‌شود مولکولهای درشت به مولکولهای کوچکتر ، قطعه‌قطعه یا شکسته شوند.

کاتالیزور واکنش را می‌توان بدون تغییر در پایان واکنش بدست آورد. مثلا سرعت تجزیه KClO₃ را با مقدار کمی MNO₂ می‌توان فوق‌العاده زیاد کرد. در معادله‌ای که برای این تغییر نوشته می‌شود ، کاتالیزور را بالای پیکان می‌گذارند ، زیرا کاربرد آن در استوکیومتری کل واکنش اثری ندارد:

KClO₃--------->2KCl+3O₂

•  

کاتالیزورهای جامد

1.     جامد فلزی:

مناسب واکنشهایی هستند که مواد واکنشی از هیدروژن و یا هیدرو کربن تشکیل شده‌اند. عمده کاتالیزورهای این دسته از عناصر واسطه تشکیل می‌گردد. مثل نقره ، پلاتین ، آهن و نیکل و پالادیم.

معمولا ویژگی این فلزات و کاتالیزورها به گونه ای است که هم هیدروژن و هم هیدروکربن به راحتی در سطح این کاتالیزورها جذب می‌گردند. این کاتالیزورها برای واکنشهای هیدروژن و هیدروژن‌گیری مناسب است و برای واکنشهای اکسیداسیون مناسب نیست، چون احتمال اکسید شدن خود فلزات هم وجود دارد.

2.     کاتالیزورهای اکسید فلزی:

اکسید روی ، اکسید نیکل ، اکسید منگنز ، اکسید کروم ، اکسید بیسموت ، اکسید مولیبدن. ویژگی این کاتالیزورها در این است که می‌توانند در واکنش ، اکسیژن مبادله کنند (یعنی می‌توانند اکسیژن را دوباره به حالت اول برگردانند).

3.     کاتالیزروهای اکسید فلزی _ عایق:

اکسید منیزیم ، اکسید آلومینیم ، سیلیس. این کاتالیزورها بعنوان جاذبه الرطوبه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

4.     کاتالیزورهای زیگلر _ ناتا:

در پلیمریزاسیون استفاده می‌شود. نسل جدیدی از کاتالیزورهای زیگلر _ ناتا در متالوسیون استفاده می‌شود.

کاربرد کاتالیزور

کاتالیزور در سه بخش به کار می رود:

1.     صنعت اتومبیل:

در این بخش کاتالیزورها بصورت مستقیم و غیرمستقیم استفاده می‌شوند. در اگزوز اتومبیلها بستری از فلزات جامد مثل پلاتین روی پایه آلومینات قرار گرفته و هیدروکربنهای مضر مثل منوکسید کربن و غیره را جذب می‌کند.

2.     صنعت نفت و پالایش مواد نفتی:

عمده ترین مصرف کاتالیزورها در صنعت نفت در دو پروسه کراکینگ (شکستن مولکولهای درشت به کوچک) و رفرمینگ (دوباره باز آرائی و ترکیب مولکولهایی برای تولید) می‌باشد.

در صنعت نفت بیشتر کاتالیزورهای زیگلر _ ناتا، کاتالیزورهای فلزی و اورگانومتالیک مثل رودیوم استفاده می‌شود.

فسفریک اسید

اسید فسفریک

فسفریک اسید از جمله پرمصرف ترین مواد شیمیایی در صنعت است. به عنوان ماده افزودنی در نوشابه های گازدار کاربرد دارد و در تولید کودهای شیمیایی، پاک کننده های صابونی و غیر صابونی،تصفیه آب،خوراک دام و دارو سازی، مکملهای غذای دام و طیور(دی و منو کلسیم فسفات) ، مواد فسفاته شوینده ها ،تصفیه پسابها ، تولید کودهای فسفاته(مهمترین)، ضد حریق کردن برخی سطوح و عوامل بازدارنده اشتعال، ونیز جهت تمیز کردن و جرم گیری سطوح فلزی به کار می رود. فسفریک اسید خوراکی را از افزودن آب به P4O10 می سازند. اسید فسفریک اسید ضعیفی است و در شرایط عادی و مدت زمان کوتاه آنقدر نمیتواند خطرساز باشد .

کاربرد در صنایع غذایی از اسید فسفریک در تولید غذاهای اسیدی و نوشابه های گازدار مانند انواع کولاها استفاده می‌شود. بکارگیری این ماده سبب دادن طعم تندی به غذا شده، و از آنجا که ماده شیمیایی با تولید انبوه است، با قیمتی ارزان و حجمی فراوان در دسترس میباشد. همانطور که ذکر شد، قیمت پایین و حجم زیاد تولید این ماده، آنرا در مقایسه با طعم دهنده های طبیعی نظیر زنجبیل برای دادن طعم تندی، یا اسید سیتریک که از لیمو (lemon) و عصاره لیموترش (lime) که برای دادن طعم ترشی بکار میرود، در رتبه بالاتری قرار داده است.

کاربرد در مواد پاک کننده در تولید پاک کننده ها اسید فسفریک برای نرم کردن آب بکار می رود.آب نرم بدون یونهای کلسیم (II) و منیزیم (II) که آب سخت را تشکیل می دهند،اگر ازبین نروند تشکیل آب سخت را می دهند که این یونها با صابون تشکیل رسوبات غیر قابل حل می دهند که سبب لکه بروی لباس ها در هنگام شستشو می شوند.نمکهای فسفات از اسید فسفریک بطور وسیع در پاک کننده هابعنوان(builder) بکار می رود.بیشتر گستره ترکیبات فسفر درمخلوط پاک کنندهای جامد است که سدیم تری پلی فسفات یکی از آنهاست.Na5P3O10 ،بعنوان نرم کننده آب ،سدیم تری پلی فسفات با کلسیم (II) و منیزیم (II) یوند برقرار می کندو تشکیل اجزاء محلول را می دهد که کمپلکس یا کلیت است.این کمپلکس ها از واکنش کلسیم (II) و منیزیم (II) با صابون ممانعت بعمل می آورندتا رسوب ایجاد نشود.

کاربرد در زدودن زنگ آهن از اسید فسفریک میتوان مستقیماً برای زدودن زنگ آهن (اکسید آهن III) از ابزارهای آهنی یا فولادی و تبدیل آهن به فسفاتهای محلول در آب استفاده نمود. پس از زدودن زنگ آهن فسفات آهن تولید شده تبدیل به ترکیب فسفات آهن سیاه شده که خود به عنوان عامل جلوگیری از خوردگی میتواند مورد استفاده قرار گیرد. اسید فسفریک به عنوان کاتالیت در صنایع پتروشیمی کاربرد دارد.

کاربرد در پزشکی از اسید فسفریک در دندانپزشکی و اورتودنسی به‌عنوان عامل قلم زنی (Etching) جهت تمیز کردن و زبر کردن سطح دندان خصوصاً در جاهایی که از اسباب و وسایل دندانپزشکی استفاده شده، بکار میرود. همچنین از اسید فسفریک به‌عنوان کاتالیست در ساخت آسپیرین بخاطر داشتن یون هیدروژن فراوان و آلایندگی کمتر در مقایسه با اسید کلریدریک و سولفوریک استفاده می‌شود.

کاربرد در کشاورزی بیشتر اسید فسفریک در تولید کود بکار می رود.فسفر یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان محسوب می شود.فسفاتهای آلی ترکیباتی هستند که انرژی لازم برای بیشتر واکنشهایی که در سلولهای زنده اتفاق می افتند را مهیا می کنند.بنابراین خاکهای غنی با کودهای فسفاتی رشد گیاهان را بالا می برند. افزایش غلظت فسفات در سطح آبها همچنین رشد گیاهان آبزی را بالا می برد.اضافات کودهای شیمیایی می توانند باعث تحریک رشد گیاهان در آبهای دریاچه ها و آبهای جاری بشوند.آب فاضلاب ها که شامل فسفات است می تواند تاثیر یکسانی داشته باشد. دریاچه ها که از مواد مغذی غنی هستند از افزایش سرعت Eutrophication(انباشتگی خوراک آبی) تلف می شوند. وقتی گیاهان آبزی با این شرایط مغزی بودن محیط رشد می کنند پس از مدتی خواهند مرد. حال این گیاهان مرده برای تجزیه اکسیژن حل شده در آب را مصرف می کنند. این مصرف سطح اکسیژن حل شده را کاهش می دهد تا نقطه ای که برای حمایت حیوانات آبزی کافی نیست. برای کاهش تهدید Eutrophication دریاچه بسیاری از مناطق دارند فسفات ها را از پاک کننده ها حذف می کنند. در بعضی از موارد فسفاتها جای خودشان را با کربناتها عوض می کنند. به عبارت دیگر پاک کنندهای جدید به گونه ای تهیه می شوند که با کلسیم (II) و منیزیم (II) یونهای سخت آب واکنش ندهند.

روشهای تولید اسید فسفریک در صنعت

روش تر(Wet process): در اثر اضافه کردن اسید سولفوریک روی فسفات کلسیم بدست می آید. طبق واکنش زیر:

در این روش کانیهای فسفات را با اسید سولفوریک ترکیب می کنند، علاوه بر تولید اسید فسفریک و برخی فسفاتها که ترکیبات اصلی هستند، سایر ترکیبات (CACO3CAF2)هم تولید می‌شوند، از طرف دیگر واکنشهایی که در آن با از بین رفتن اسید سولفوریک ، ترکیباتی تولید می‌شود که از نظر تجاری کم اهمیت هستند (واکنشهای پارازیتی)، یونهای مزاحمی تولید شده و باعث آلودگی مخلوط ها می‌شوند .

روش حرارتی(خشک)Thermal process: این روش شامل احتراق فسفر و هیدراسیون P4O10 می‌باشد. مخلوط فسفر مایع و هوا به محفظه احتراق که شبیه برج است تزریق شده و با انجام واکنش اکسیداسیون فسفر، تولید می‌شود. جنس محفظه احتراق نوعی فولاد مخصوص است که با H3PO4 غیرفعال شده است. P4O10 به دست آمده را در برج بعدی هیدراته می‌کنند و بخارات باقیمانده P4O10 را ، واحد شستشو به اسید فسفریک رقیق تبدیل کرده و به عنوان افشان در پایین آوردن دمای برج اول استفاده می‌شود.

روش های تولید در ایران در ایران از اثر اسید سولفوریک بر کانیهای آپاتیتی اسید فسفریک تولید می شود . از آنجا که فسفر وآرسنیک در یک گروه(گروه 5) جدول شیمیایی (تناوبی) قرار دارند و در طبیعت نیز به احتمال زیاد در کانیهای مختلف با هم وجود دارند و فقط در درصد خلوص انها اختلاف می باشد. چنانکه میدانید آرسنیک از عناصر سمی و کشنده به شمار می آید و وجود آن در کانیهای آپاتیتی که اسید فسفریک از آنها تهیه میشود و غالبا در صنایع خوراک دام و بهداشتی مصرف میگردد خطری مهم محسوب میگردد. البته روشهای تولید اسید فسفریک مثل احتراق فسفر خالص این مشکل را حل نموده اما قیمت تمام شده بسیار بالاتر از بهره گیری از کانی های آپاتیتی است. فلوئور یکی دیگر ازموادی است که سمیت دارند و جزء لاینفک کانی های آپاتیتی است.

اسید استیک یا جوهر انگور جز اسیدهای کربوکسیلیک است و در نامگذاری آیوپاک به اسید اتانوئیک معروف است.

در قسمت چشایی طعم ترشی ، شبیه طعم سرکه می‌دهد.

باکتریهای مخمر سرکه به دلیل تمایل به تولید اسید استیک به این نام معروف شده اند. این باکتریها در مواد غذایی ، آب و خاک یافت می‌شوند. اسید استیک بطور طبیعی از میوه ها و برخی مواد غذایی فاسد شده از فرایند تخمیر تولید می‌شوند و از قدیمیترین ترکیبات شیمیایی شناخته شده توسط انسان میباشد. تاریخچه سرکه (اسید استیک رقیق) از دوران باستان برای انسان شناخته شده بود. احتمالاً انسان‌ها در دوران باستان هنگام تهیه شراب از فرایند تخمیر به وجود سرکه پی برده بودند. فیلسوف یونانی تئوفاراستوس در سه قرن پیش از میلاد چگونگی واکنش سرکه با فلزات و تولید رنگدانه برای استفاده در نقاشی از کربنات سرب و زاجهای سبز ایجاد شده از نمکهای مس و استات مس را توضیح داده‌است. رومیان باستان با نگهداری شراب ترش در قدحهای سربی ، شراب بسیار شیرینی به نام Sapa تولید می‌کردند که طعم شیرین آن ناشی از استات سرب بوده‌است که امروزه دانشمندان مرگ زودرس بسیاری از اشراف روم را به مسمومیت ناشی از این ماده نسبت دادهاند. شیمیدانهای عصر رنسانس اسید استیک گلاسیال (منجمد) را از تقطیر خشک استاتهای فلزی تهیه می‌کردند. در سال ۱۸۴۷ هرمن کولب شیمیدان آلمانی برای اولین بار اسید استیک را از مواد معدنی سنتز کرد. خواص اسید استیک خالص، مایعی بیرنگ با بویی تیز، مایعی خورنده و قابل اشتعال می‌باشد. این اسید در ۱۶٫۶ درجه سانتیگراد منجمد می‌شود. به این دلیل و همچنین ظاهر یخ مانند آن به نام اسید استیک گلاسیال معروف است. اسید استیک در محلولهای آبی می‌تواند تفکیک شده و یون استات تولید کند. PH آن برابر با ۴٫۸ می‌باشد، یعنی در PH=۴٫۸ نیمی از مولکولهای اسید استیک در محلول آبی به صورت یون استات هستند. اسید استیک در حالت بخار شامل دیمرهایی از دو مولکول اسید استیک میباشد که با پیوند هیدروژنی با یکدیگر ارتباط دارند.

بنابراین اسید استیک در حالت گازی از قانون گازهای ایده آل تبعیت نمیکند. خواص عمومی اسید استیک مانند سایر اسیدهای کربوکسیلیک می‌باشد. اسید استیک با الکلها و آمینها واکنش داده و به ترتیب تولید استرو آمید می‌کند. همچنین در اثر واکنش با آلکنها تولید استر استات می‌کند. این اسید در اثر حرارت تا دماهای بالاتر از ۴۴۰Cْ تجزیه شده و تولید و متان می‌کند. تولید سرکه از فرایند تخمیر مواد غذایی دارای نشاسته و قند و مواد الکلی توسط باکتری مخمر سرکه (بچه سرکه) تولید می‌شود. برای تولید سرکه عموماً از میوههایی مانند سیب ، انگور ، دانههایی مثل جو و گاهی هم از شراب استفاده می‌شود. سرکه معمولاً دارای اسید استیک با وزن حجمی ۴ الی ۸ درصد می‌باشد.

محصولات جانبی تولید شده در این واکنش مانند اسید فرمیک یا استات اتیل و... به دلیل داشتن نقطه جوش پایینتر از اسید استیک توسط تقطیر جداسازی می‌شوند. کاربرد اسید استیک به صورت سرکه به عنوان چاشنی غذا و تهیه انواع ترشی استفاده می‌شود. اسید استیک رقیق به عنوان افشانه برای از بین بردن قارچهای گیاهان استفاده می‌شود. اسید استیک گلاسیال در صنایع شیمیایی در تولید فیلمهای عکاسی ، تولید پلاستیک پلیاتیلن تریفتالات (PET) استفاده می‌شود. همچنین به عنوان ماده واسطه در تولید استات وینیل که ترکیب مهمی در تولید چسب و رنگ میباشد، کاربرد دارد. برخی از استرهای اسید استیک به عنوان حلال در تولید مواد معطر مصنوعی استفاده می‌شود. نکات ایمنی اسید استیک غلیظ ماده ای خورنده میباشد. در تماس با پوست باعث سوختگی شیمیایی پوست وایجاد تاول می‌شود. در صورت تماس با چشم میتواند آسیبهای جدی به چشم وارد کند، تنفس بخار غلیظ آن باعث سوزش دهان ، بینی و گلو می‌شود. هر چند سرکه یک مایع بدون ضرر میباشد اما نوشیدن اسید استیک گلاسیال خطرناک بوده و باعث ایجاد زخمهای شدید در دستگاه گوارشی می‌شود و ممکن است با تغییر اسیدیته خون آسیبهای جدی به سلامتی انسان وارد کند.

خواص فیزیکی

نام اسید استیک نام آیوپاک متان کربوکسیلیک اسید و اتانوئیک اسید

نامگذاری

نام «اسید استیک» رایج‌ترین و رسمی‌ترین نامی است که توسط IUPAC برای این ماده بکار می‌رود. «اسید استیک منجمد» یک نام سطحی برای اسید استیک بدون آب است. م.

رایج‌ترین و رسمی‌ترین نام اختصاری برای اسید استیک AcOH یا HOAc است که در آن Ac مخفف گروه عاملی|گروه استیل است CH_۳−C(=O)−؛ در واکنش‌های اسیدی، علامت اختصاری HAc بکار می‌رود که در آن Ac مخفف استات آنیون (CH_۳COO⁻) می‌باشد، هر چند که بسیاری این نامگذاری را گمراه کننده می‌دانند. باید توجه داشت که در حالتی دیگر نباید Ac را با مخفف عنصر شیمیایی اکتینیم اشتباه گرفت.

تاریخچه

اسید استیک منجمد

کریستال‌های اسید استیک

تا سال ۱۹۱۰، ایسد استیک منجمد اغلب از «تقطیر مشروبات الکلی» یا تقطیر چوب بدست می‌آمد. با استفاده از هیدروکسید کلسیم را جدا می‌کردند؛ سپس استات کلسیم به جا مانده را با استفاده ازاسید سولفوریک اسیدی می‌کردند تا از آن اسید استیک بدست آید. در همین زمان، آلمان ۱۰٫۰۰۰ تن اسید استیک منجمد تولید می‌کرد که ۳۰درصد از آن برای تولید رنگ نیل استفاده می‌شد.

^[۲][۳]

؛ واکنش‌های شیمیایی

اسید استیک برای بسیاری از فلزات از جمله آهن، منیزیم و روی خاصیت خورندگی دارد و در واکنش با آنها، گاز هیروژن و نمک‌های فلزی به نام استاتها تولید می‌کند. با قرار گرفتن آلومنیم در معرض اکسیژن، یک لایه نازک از اکسید آلومنیم بر روی سطح آن ایجاد می‌شود که نسبتا مقاوم است. در نتیجه تانکرهای الومنیمی در حمل‌ونقل اسید استیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. استات‌های فلزی را می‌توان از واکنش اسید استیک با یک باز نیز بدست آورد؛ که نمونه مشهور آن واکنش « جوش شیرین = سرکه» می‌باشد. ب

و؛ شناسایی

اسید استیک را می‌توان از طریق بوی خاص آن شناخت. یک واکنش رنگی برای نمک‌های اسید استیک محلول کلرید آهن ۳ است که رنگ قرمز سیر ایجاد می‌کند که پس از اسیدی‌سازی ناپدید می‌شوداستات‌ها وقتی با تری اکسید آرسنیک از اکسید کاکودیل حرارت داده می‌شوند، از طریق بوی بدی که تولید می‌کنند قابل شناسایی هستند.

گروه عامل|گروه استیل، که از اسید استیک مشتق شده‌اند تقریبا در بیوشیمی کلیه گونه‌های حیات نقشی بنیادین دارند. آنها در مجاورت با کوآنزیم A به مهم‌ترین قسمت متابولیسم کربوهیدراتها و چربیها تبدیل می‌شوند. در عین حال، به خاطرجلوگیری از برهم خوردن کنترل pH محتویات سلولی، تجمع اسید استیک‌های آزاد در سلول‌ها در سطوح پایین حفظ می‌شود. برخلاف اسیدهای کربوکسیلیک با زنجیره بلندتر(اسیدهای چرب)، اسید استیک در تری گلیسریدهای طبیعی بوجود نمی‌آید. در عین حال،

 تری گلیسیرید مصنوعی تری استین (گلیسیرین تری استات) یک افزودنی غذایی متداول است و در مواد آرایشی و داروهای موضعی بکار گرفته می‌شوند.

ا

کارخانه تصفیه و تغلیظ اسید استیک در سال 1884

ا

  کاربردها

بتری 5/2 لیتری اسید استیک در آزمایشگاه

تولید بسیاری از ترکیبات شیمیایی، اسید استیک به عنوان یک واکنشگر شیمیایی به کار می‌آید. مهمترین کاربرد خاص اسید استیک در تولید استات وینیل تکپاره‌است، که بلافاصله پس از آن آنیدرید استیک و استر تولید می‌شود. میزان اسید استیک مورد استفاده در سرکه به نسبت اندک است.

استات وینیل می‌تواند به استات پلی وینیل یا سایر پولیمرها، پولیمریزه شود که این مواد در رنگها و چسبها کاربرد دارند.

آنیدرید استیک

محصول مایع‌سازی دو مولکول اسید استیکآنیدرید استیک است. تولید جهانی آنیدرید استیک اصلی‌ترین کاربرد است که بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از تولید اسید استیک در جهان را به مصرف خود می‌رساند. آنیدرید استیک را می‌توان بطور مستقیم از #کربندار کردن متانول|کربندار کردن متانول در مجاورت اسید تولید کرد و می‌توان کارخانه‌های کاتیوا| فرایند کاتیوا را برای تولید آنیدرید تطبیق داد.

آنیدرید استیک، یک عامل قوی اسیددار کردن است. با داشتن چنین خاصیتی، کاربرد اصلی آن در تولید ترموپلاستیک سلولزی است که به عنوان یک بافت مصنوعی در فیلم عکاسی بکار می‌رود. همچنین آنیدرید اسید در تولید آسپرین، هرویین و سایر ترکیبات به عنوان واکنشگر عمل می‌کند.

[ویرایش] سرکه

در حالت سرکه و نیز در نمک‌سود کردن سایر سبزیجات، محلول‌های اسید استیکی (معمولا ۵ تا ۱۸ درصد اسید استیک، با درصدی که معمولا بر حسب جرم محاسبه می‌شود) بطور مستقیم به عنوان یک چاشنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سرکه خانگی اغلب رقیق‌تر است (۵ تا ۸ درصد اسید استیک)، ولی در نمک‌سود کردن غذاها برای مصارف تجاری، محلول‌های غلیظ تری مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان اسید استیکی که در سطح جهانی برای تولید سرکه مورد استفاده قرار می‌گیرد زیاد نیست اما از دیر باز این ماده یکی از پر کاربردترین مواد در تولید سرکه بوده‌است.

  سایر کاربردها

محلول‌های رقیق اسید استیک، همچنین به خاطر خاصیت اسیدی ملایم آنها، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در محیط خانگی، استفاده در آبگونه اسیدی، ظهور فیلم و برداشتن جرم شیرآب و کتری از نمونه‌های آن است. خاصیت اسیدی همچنین از طریق سلولهای نیش ستاره دریایی، در درمان نیش ستاره دریایی جعبه‌ای استفاده می‌شود که این کار از آسیبهای جدی و یا حتی مرگ جلوگیری می‌کند. این خاصیت همچنین در درمان افراد مبتلا به آماس گوش| عفونت گوش خارجی به کار می.رود. همچنین در سیلوی خوراک دام، برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها و قارچها، بصورت اسپری از اسید استیک استفاده می‌شود.

  ایمنی

اسید استیک غلیظ خورنده‌است و در نتیجه باید با احتیاط با آن کار کرد، زیرا باعث سوختگی، آسیبهای دائم چشمی و سوزش اعضای دارای مایعات مخاطی می‌شود. این تاول‌ها و آبله‌ها ممکن است تا چند ساعت پس از در معرض قرار گرفتن پدیدار نشوند. به هنگام کار کردن با این ترکیب‌ها باید از دستکش‌های مقاوم از جنس پلاستیک نیتریل استفاده کرد چراکه استفاده ازدستکش‌های لاتکس از ایمنی لازم برخوردار نیست. اسید استیک غلیظ در شرایط آزمایشگاهی به سختی مشتعل می‌شود. با بالا رفتن دما از مرز ۳۹ درجه سانتی‌گراد، ریسک تبدیل شدن آن به یک ماده منفجره در مجاورت هوا افزایش می‌یابد. (حد انفجار: ۴/۵ درصد تا ۱۶ درصد).

خطر محلولهای اسید استیک به میزان غلظت آن بستگی دارد. محلولهایی که اسید استیک آنها بیش از ۲۵ درصد است، به خاطر بوی زننده و بخار خورنده آنها در هود بخار نگهداری می‌شود. اسید استیک رقیق به شکل سرکه بی ضرر است. با اینحال وارد کردن محلول‌های قویتر در آن، برای انسان و حیوانات ضرر دارد. این محلول به سیستم گوارش آسیب زده و تغییری مهلک را در خاصیت اسیدی خون ایجاد می‌کند.

شتاب‌دهنده‌! مشاهده حالت بوزون هیگزی در ابررسانا برای نخستین بار

شتاب‌دهنده‌! مشاهده حالت بوزون هیگزی در ابررسانا برای نخستین بار

 یمی بین‌المللی از دانشمندان به رهبری فیزیکدانان آلمانی، حالت شبیه بوزون هیگز را برای نخستین بار در مواد ابررسانا مشاهده کردند.

به گزارش سرویس علمی ایسنا، بر خلاف برخورددهنده بزرگ هادرونی در مرکز سرن که ساخت آن 4.75 میلیارد دلار هزینه برده، یافته‌های جدید در یک آزمایشگاه معمولی و ارزان حاصل شده‌اند.

حالت بوزون هیگز تا پیش از این به دلیل مشکلات تکنیکی در ابررساناها مشاهده نشده بود. مشکل عمده پیش روی دانشمندان در این تحقیق این بود که مواد ابررسانا به حالتی موسوم به «جفت‌های ذره-حفره» واکاوی می‌شوند. دلیل این امر آن است که مقادیر عظیم انرژی که معمولا برای برانگیختن حالت هیگز لازم هستند، جفت‌های الکترونی را (که به عنوان بار ماده عمل می‌کنند)، می‌شکند.

دانشمندان به رهبری «مارتین درسل» از دانشگاه اشتوتگارت آلمان، در این تحقیق از فیلم‌های ابررسانای فوق‌نازک نیتریت نیوبیم (NbN) و اکسید اندیم (InO) به عنوان نقطه بحرانی ابررسانا-عایق استفاده کردند.

نظریه‌های اخیر نشان داده‌اند در این نقطه، دیگر واکاوی هیگز رخ نمی‌دهد؛ بدین ترتیب فیزیکدانان توانستند حالت هیگز را با انرژی‌های نسبتا پایین برانگیزند. مشاهده مکانیسم بوزون هیگز در ابررساناها بسیار حائز اهمیت است زیرا نشان می‌دهد چگونه یک فرآیند فیزیکی، تحت شرایط انرژی کاملا متفاوت، رفتار می‌کند.

برانگیختن حالت بوزون هیگز در یک برخورددهنده ذرات نیازمند سطوح انرژی فوق‌العاده‌ای است که چنین سطوحی در مقیاس گیگاالکترون‌و‌لت (109 eV) اندازه‌گیری می‌شود، این در حالی است که این عمل در ابررساناها با انرژی فقط یک هزارم یک الکترون‌ولت رخ می‌دهد.

شناسایی ماهیت حالت بوزون هیگز در ابررساناها می‌تواند مطالعه این مولفه را که هنوز هم ذره خداست، آسان‌تر کند. دانشمندان معتقدند ذره خدا مسئول جرم تمامی مواد جهان است و رویکرد جدید، به زودی امکان حل معماهای مهم فیزیک بنیادی را نه در یک شتاب‌دهنده چند میلیارد دلاری بلکه با یک لپ‌تاپ آزمایشگاهی فراهم می‌کند.

آنچه در این میان جالب به نظر می‌رسد این است که بیش از 50 سال پیش، نخستین نشانه از هیگز با مطالعه ابررساناها به دانشمندان الهام شد. ابررساناها، گروه خاصی از فلزات هستند که در دماهای بسیار پایین، به الکترون‌ها امکان حرکت‌کردن بدون مقاومت را می‌دهند.

فیزیکدانانی از ایالات متحده و هند نیز در این تحقیق حضور داشتند و جزئیات آن در مجله Nature Physics ارائه شده است.

۱۸ ایرانی در بین پژوهشگران برتر جهان

در فهرست سه هزار و دویست پژوهشگر برتر جهانی نام هجده ایرانی به چشم می خورد

نام هجده نفر از دانشمندان ایرانی در فهرست جدید پژوهشگران برتر جهانی که به تازگی بوسیله موسسه تامسون رویترز منتشر شده است به چشم می‌خورد.
این فهرست شامل نام بیش از سه هزار و دویست پژوهشگر است که در مراکز پژوهشی و دانشگاه‌های مختلف جهان مشغول بکارند و نتایج پژوهش‌هایشان از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. اهمیت کارهای پژوهشی با بررسی مقاله‌هایی که با استناد به این کارها منتشر شده و بیشترین ارجاع بوسیله محققان دیگر را داشته‌اند تعیین شده است و ارجاع زیاد به یک مقاله پژوهشی نیز نشان دهنده اهمیت و ارزش کار محققان در سطح جهانی و در بین جامعه علمی است.

فهرست پژوهشگران با بیشترین ارجاع جهانی، که می‌توان به زبان ساده آن را فهرست "پژوهشگران برتر جهانی" نامید، اولین بار در سال ۲۰۰۱ منتشر شد و شامل نام بیش از هفت هزار نفر محقق از سرتا سر جهان در رشته‌های علوم و علوم انسانی بود.

موسسه تامسون رویترز در آن سال با بررسی مقاله‌های منتشر شده در بین سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۹، مقاله‌هایی که بیشترین ارجاع را در حوزه خود داشتند در طی فرآیند و روشی خاصی انتخاب و پژوهشگران صاحب آن مقاله‌ها را به عنوان پژوهشگر برتر معرفی کرد. این موسسه در سال ۲۰۰۴ یک بار دیگر با بازبینی فهرست قبل آن را بروز رسانی کرد.

فهرست جدید منتشر شده در سال ۲۰۱۴ با دو نسخه پیشین متفاوت است. در فهرست جدید علاوه بر بهینه سازی روش‌های انتخاب مقاله‌های پر ارجاع، مقاله‌های منتشر شده در یک بازه یازده ساله (۲۰۰۲-۲۰۱۲) مورد مطالعه قرار گرفته است و شامل نام سه هزار و دویست و پانزده نفر محقق از سراسر دنیا است که مقاله‌های خود را در نشریات معتبری منتشر کرده‌اند که در پژوهشکده اطلاعات علمی (ISI) نمایه شده‌اند.

برخی از رسانه‌های ایران با ارجاع به فهرست نخست، خبر موفقیت سیزده نفر از ایرانیان خارج از کشور را اعلام کرده‌اند در حالی که در فهرست دوم است که ایرانی‌ها خوش درخشیده‌اند.

پژوهشگران برتر ایرانی


اگر چه با نگاهی به فهرست اولیه پژوهشگران برتر، می‌توان از روی اسامی چند ایرانی را نیز که در پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌های معتبر غربی مشغول به کارند را نیز شناسایی کرد؛ ولی در فهرست جدید علاوه بر افزایش نسبت ایرانیان حاضر در فهرست به کل پژوهشگران از دو دهم درصد به شش دهم درصد (رشد سه برابری)، می‌توان نام دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های داخل کشور را نیز دید که بسیار با اهمیت است.

در فهرست اولیه نام هیچ موسسه ایرانی دیده نمی‌شد و این وضعیت با توجه به جمعیت دانشگاهی کشور و همچنین اوضاع نه چندان مناسب سیاسی و اقتصادی چند سال گذشته بسیار قابل تامل است.

اما در فهرست دوم از هیجده نام ایرانی این فهرست، ده نفر در دانشگاه‌های ایران مشغول به تحقیق و تدریس هستند و باقی در موسسات پژوهشی و دانشگاه‌های معتبر خارجی. دانشگاه تهران با سه، و دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، امیر کبیر، بین المللی امام خمینی، یاسوج، سمنان، بابل، و آزاد اسلامی هر کدام با یک پژوهشگر در این فهرست حضور دارند.

وجود نام دانشگاه‌های کوچک ایرانی در کنار نام‌های دانشگاه معروفی مانند هاروارد از نکات جالب و غیبت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی مهم و معروف کشور مانند صنعتی شریف و پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، از نکات تعجب برانگیز این فهرست است.

مقاله‌های منتشر شده در دانشگاه‌های ایران در دو حوزه ریاضی و مهندسی بوده‌اند و محققان ایرانی خارج از کشور علاوه بر ریاضی و مهندسی در حوزه‌های علوم زمین، پزشکی، علوم کامپیوتر، علوم مواد، فیزیک، و کشاورزی نیز فعالیت کرده‌اند.

متاسفانه با اینکه این فهرست حوزه پژوهش‌های علوم انسانی را نیز در بر می‌گیرد، چه در نسخه قدیمی و چه در نسخه جدید هیچ نام ایرانی را نمی توان مشاهده کرد و این نکته بطور غیر مستقیم می‌تواند نشان دهنده توجه کمتر ایرانیان به پژوهش در حوزه علوم انسانی باشد، چه در داخل و چه در خارج از مرزها.

و نکته آخر هم اینکه چهار نفر از پژوهشگران حاضر در این فهرست، زن هستند که یک نفر از آنها در ایران و باقی در دیگر کشورها به کار مشغولند. این نسبت ممکن است چندان راضی کننده به نظر نیاید ولی نشان از حضور موفق زنان کشور در حوزه‌های علمی در سطوح بالا دارد.

اهمیت فهرست

با نگاهی به روند تنظیم این فهرست می‌توان دلیل مهم بودن آن را درک کرد. هر پژوهشگری در حین کارهای تحقیقی خود یا پس از اتمام یک پروژه تحقیقی یک یا چند مقاله در باره کاری که کرده‌است و نتایج حاصل از آن را در نشریات معتبر علمی منتشر می‌کند.

دیگر پژوهشگران و دانشمندانی که در همان حوزه یا حوزه‌ای که به گونه‌ای به آن موضوع مرتبط است کار می‌کنند برای جلوگیری از دوباره کاری یا پیشبرد بیشتر کار یا استفاده از نتایج پژوهش‌های قبل در یک کار یا محصول جدید، به آن مقاله و یافته‌های پژوهش پیشین، رجوع می‌کنند.

هرچه تعداد کسانی که برای پیشرفت در کار خود به آن مقاله رجوع می‌کنند بیشتر باشد، نشانه این است که آن مقاله و کار پژوهشی مرتبط با آن اهمیت بیشتری داشته است. به بیان دیگر کار پژوهشگر اول به نوعی وظیفه رهبری یا راهگشایی دیگر پژوهش‌ها را در همان زمینه برعهده گرفته است.

با توجه به نکته فوق، اگر چه فهرست پژوهشگران برتر نمی‌تواند وسیله چندان مناسبی برای تبلیغات سیاستمداران و دولتمردان باشد، با این حال می‌تواند به آنها کمک کند تا با نگاهی دقیقتر به دنیای امروز و پژوهش‌های مهمی که به نوعی نقش راهبری برای دیگر پژوهش‌ها را دارند، با سیاستگذاری و مدیریت صحیح به جامعه علمی کشور کمک کنند تا رشد علمی و به تبع آن اقتصادی و فرهنگی جامعه و کشور را سبب شوند و نقاط خالی و مهمی که کشور نیازمند توجه بیشتر در آن است را شناسایی کنند.

نخود وخواص آن

نخود، کلسترول بد خون را کاهش می‌دهد و محافظ قلب است. علاوه بر این نخود دوست کبد، روده‌ها، پوست سر، چشم‌ها، گردش خون و کلاً تمام ارگان‌های بدن است.

ساختمان نخود

نخود از فیبرها، ویتامین B9، هیدرات‌کربن، آهن، فسفر، منیزیم، ویتامین B، پتاسیم، زینک(روی)، پروتئین، ویتامین B6، کلسیم و اسیدهای چرب اشباع نشده‌ی پُلی تشکیل شده است. البته باید بدانید که نخود از وجود ترکیبات مغذی دیگری مانند ویتامین E، آب، ویتامین B3، سدیم، ویتامین B2، سلنیوم، اسیدهای چرب اشباع نشده‌ی مونو، ویتامین C، یُد، اسیدهای چرب اشباع‌شده و ویتامین A نیز بی‌بهره نیست.

از آنجایی که این ماده‌ی غذایی حاوی فیبر است باعث دفع برخی از ترکیبات و مواد سمی از بدن شده و به این ترتیب قند و اسیدهای چرب موجود در خون را کاهش می‌دهد.

نخود و ویتامین B9 یا همان اسیدفولیک

نخود به دلیل دارا بودن ویتامین B9 به ساخت گلبول‌های قرمز و سفید کمک می‌کند و در جلوگیری از کم خونی و حفظ سلامت پوست نقش دارد. ویتامین B9 علاوه بر اینکه در تقسیم سلولی و رشد خوب جنین نقش دارد بلکه باعث کاهش خطر ناهنجاری‌های سیستم عصبی مرکزی جنین می‌شود.

نخود با این ترکیب مفیدی که دارد امکان ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد و از ابتلا به برخی از سرطان‌ها مانند سرطان خون پیشگیری کرده و با تحریک اسیدهای گوارشی باعث بهبود اشتها می‌شود.

نخود و کربوهیدرات‌ها

کربوهیدرات‌های موجود در نخود برای تولید انرژی فوق‌العاده هستند. باید بدانید که حدود 55 تا 60 درصد انرژی روزانه‌ی بدن ما از طریق کربوهیدرات‌ها تامین می‌شود. حتماً می‌دانید که مغز ما برای عملکرد بهتر نیاز به گلوکز دارد که در مواد غذایی حاوی کربوهیدرات‌ها به وفور وجود دارد. اگر می‌خواهید انرژی‌تان بیشتر شود و یا اینکه مغزتان به این زودی‌ها کم نیاورد نخود را دریابید.

نخود و آهن

نخود نیز مانند هر ماده‌ی غذایی سرشار از آهن کمک می‌کند تا اکسیژن لازم از ریه‌ها به سمت ارگان‌های مختلف مانند عضلات، کبد، قلب یا مغز برسد. آهن باعث بهبود عملکرد مغز و بالا بردن قدرت یادگیری می‌شود. این ماده‌ی معدنی مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها را بالا برده و در برابر میکروارگانیسم‌ها از بدن محافظت می‌کند. با داشتن ذخیره‌ی آهن کافی مشکلاتی مانند خستگی و کم‌خونی برای بدن مفهومی نخواهد داشت. تحریک عملکرد سیستم عصبی مرکزی، کنترل دمای بدن و کنترل تیروئید از دیگر وظایف آهن است. علاوه بر این‌ها سلامت پوست، موها و همچنین ناخن‌ها نیز در گرو جذب آهن کافی است.

اگر به هر دلیلی (تغذیه‌ی نامناسب، عادت ماهانه، بارداری یا عمل جراحی) دچار کمبود آهن شده‌اید حتماً نخود مصرف کنید.

نخود و فسفر

نخود به دلیل دارا بودن فسفر به تشکیل و حفظ استخوان‌ها و دندان‌ها، ترشح شیر، تقسیم سلولی و متابولیسم و یا تشکیل بافت‌های عضلانی کمک می‌کند. وجود فسفر به شکل فسفولیپید در غشای سلول‌های مغز لازم و ضروری است. این ترکیب باعث ارتباط بیشتر سلول‌ها شده و عملکرد ذهنی و حافظه را بهبود می‌بخشد.

نخود و منیزیم

نخود سرشار از منیزیم است که به تقویت عضلات و همچنین انقباض و آرامش آن‌ها کمک می‌کند. وجود منیزیم برای تقویت دندان‌ها و اسکلت بدن و همچنین کنترل فشارخون لازم است. این عنصر مورد نیاز بدن حافظ رگ‌ها است و از تشکیل لخته‌های خونی پیشگیری می‌کند. علاوه بر این‌ها منیزیم باعث افزایش گلبول‌های سفید شده و سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت می‌کند. به عقیده‌ی متخصصان 60 درصد منیزیم جذب‌شده در استخوان‌ها و دندان‌ها، 28 درصد در ارگان‌ها و عضلات و 12 درصد آن در مایعات بدن قرار دارد.

نخود و ویتامین B1

نخود حاوی میزان قابل‌توجهی ویتامین B1 می‌باشد که با سوخت و ساز کربوهیدرات‌ها به تولید انرژی در بدن کمک می‌کند. ویتامین B1 که تیامین نیز نامیده می‌شود نقش موثری در جذب گلوکز توسط مغز و سیستم عصبی دارد. به طوری که کمبود این ویتامین می‌تواند باعث احساس خستگی، ضعف فعالیت‌های مغزی، افسردگی و غیره شود. توجه داشته باشید که سلامت پوست و همچنین چشم‌ها نیز در گرو داشتن ویتامین B1 کافی است. نخود را وارد برنامه‌ی غذایی‌تان بکنید تا از بروز این قبیل مشکلات جلوگیری شود.

نخود و زینک

نخود به دلیل داشتن زینک(روی) در روند تشکیل سلول‌های استخوانی و رشد ارگان‌های تولیدمثل و همچنین بهبود عملکرد پروستات نقش دارد. زینک علاوه بر این خواص آنتی‌اکسیدانی دارد در جذب ویتامین A و سنتز پروتئین‌هایی مانند کلاژن نیز شرکت دارد و در دوره‌ی بارداری به رشد جنین کمک می‌کند. زینک دوست رشد کودکان و نوجوانان نیز محسوب می‌شود و سلامت حس بویایی، چشایی و بینایی را حفظ می‌کند. شما می‌توانید با افزودن نخود به غذاها و سالادهایتان به راحتی مواد مغذی بدن را جذب کنید.

نخودنخود و ویتامین B6

ویتامین B6 میزان استروژن و علائم پیش از قاعدگی را کاهش می‌دهد و به کنترل قند خون در دوره‌ی بارداری کمک می‌کند. این ویتامین از تشکیل سنگ کلیه نیز پیشگیری می‌کند. شما با مصرف نخود گام موثری در تامین این ویتامین مورد نیاز بر خواهید داشت.

نخود و اسیدهای چرب

میزان مناسب اسیدهای چرب موجود در نخود از آن یک منبع انرژی ساخته‌اند که به تنظیم دمای بدن، حفاظت از ارگان‌های حیاتی مانند قلب، کلیه‌ها و همچنین افزایش میزان جذب ویتامین‌های محلول در چربی (A،D،E،K) کمک می‌کند. چربی‌ها برای تولید برخی از هورمون‌ها و تامین اسیدهای چرب ضروری که بدن قادر به تولید آن‌ها نیست لازم‌اند و باید به طور روزانه دریافت شوند.

حرف حساب اینکه

حرف حساب اینکه هیچ ماده‌ی غذایی را دست کم نگیرید. هر ماده‌ی غذایی طبیعی و سالم را وارد برنامه‌ی غذایی خود بکنید تا در کنار مواد غذایی دیگر تکمیل‌کننده ترکیبات مغذی هم باشند و سلامت بدنتان را بالا ببرند. متأسفانه برخی افراد با خوردن حبوبات و به خصوص نخود نفخ می کنند.

نفخ یکی از مشکلات دستگاه گوارش است که با مصرف برخی مواد غذایی نفاخ حاصل می‌شود. برای کاهش این مشکل حبوبات را به یکباره در رژیم غذایی خود وارد نکنید؛ یعنی در یک غذا از چند نوع حبوبات مختلف و به مقدار زیاد استفاده نکنید. حبوبات را به تدریج و مداوم مصرف کنید. زمانی که حبوبات می‌خورید آب زیادی هم بنوشید زیرا حبوبات سرشار از فیبر هستند.

حبوبات و به خصوص نخود را به خوبی بپزید. خیس کردن نخود بهترین روش برای کاهش حالت نفاخی آن است. زمانی که نخود را یک شب خیساندید مقداری نمک هم به آب آن اضافه کنید و زمانی که می‌خواهید بپزید آب آن را خالی کرده و نخودها را شستشو داده و بپزید. قبل از پخت حبوبات کنسرو شده آن‌ها را به خوبی با آب بشویید.

8 خوردنی مفید و 4 خوردنی مضر برای کبد چرب

از آنجا که بیماری کبد چرب از جمله بیماری‌های خاموش و بی‌نشانه است، پیشگیری از ابتلا به آن از جمله اولویت‌ها قرار می‌گیرد، زیرا این بیماری معمولاً زمانی خود را نمایان می‌کند که ذرات چربی بخش زیادی از سلول‌های کبدی را به خود درگیر کرده‌اند.

کبد چرب پس از درگیر کردن کبد با علائمی مانند ضعف، خستگی و احساس سنگینی و فشار در ناحیه فوقانی و راست شکم بروز می‌کند. خوشبختانه در میان شیوه‌های طبیعی درمان در سراسر جهان، راهکارها و تکنیک‌هایی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب اقدام کرد. در اینجا برخی از کاربردی‌ترین و ساده‌ترین این شیوه‌ها را با هم مرور می‌کنیم.

1- پیشگیری از تجمع چربی‌ها در کبد با چای سبز

نوشیدن چای سبز یا استفاده از عصاره این گیاه دارویی تأثیر زیادی در پیشگیری از تجمع و رسوب چربی‌ها در اطراف کبد دارد، ضمن آنکه می‌تواند به تسریع روند درمانی کبد چرب نیز کمک کند. افرادی که احتمال و استعداد ابتلا به این بیماری در آن‌ها زیاد است مانند افراد چاق و کم‌تحرک می‌توانند با گنجاندن چای سبز در رژیم غذایی روزانه خود از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنند، به شرط آنکه در کنار نوشیدن چای سبز، رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و میوه‌ها را در برنامه غذایی خود بگنجانند. علاوه بر این، درمانگران چینی بر این باورند که نوشیدن این چای گیاهی به صورت مستمر می‌تواند از ابتلا به سرطان کبد نیز پیشگیری کند.

2- کاهش جذب چربی با خار مریم

گیاه خار مریم یکی دیگر از گیاهان دارویی است که از آن برای درمان و پیشگیری از بیماری‌های کبدی استفاده می‌کنند. این گیاه از آنجا که ترکیبی به نام سیلیمارین دارد، می‌تواند در کاهش میزان جذب چربی به ویژه چربی بد (LDL)، تری گلیسیرید و کاهش جذب کلسترول موثر باشد.

به همین دلیل بسیاری از درمانگران، این گیاه را از جمله موثرترین گیاهان دارویی برای درمان کبد چرب می‌شناسند و مصرف دمنوش یا خشک این گیاه همراه غذا را در این زمینه موثر می‌دانند. مصرف این گیاه با مشورت متخصص طب سنتی می‌تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کرده و سرعت تولید دوباره سلول‌های کبدی را افزایش دهد.

3- با زنجبیل متابولیسم بدن را افزایش دهید

یکی دیگر از شیوه‌های کاهش جذب چربی در جریان گردش خون و اندام‌های داخلی گنجاندن زنجبیل در برنامه غذایی هفتگی است. افرادی که در طول هفته 2 تا 3 بار زنجبیل استفاده می‌کنند، می‌توانند از خواص درمانی آن در افزایش میزان متابولیسم و سوخت و ساز بدن و کاهش جذب چربی‌ها بهره‌مند شوند. برای این منظور می‌توانید یک تکه زنجبیل را درون یک کاسه ماست رنده کرده و آن را بعد از صرف وعده‌های غذایی میل کنید.

به اعتقاد برخی از درمانگران شیوه‌های طبیعی درمان، نوشیدن دمنوش زنجبیل نیز در کنترل بیماری‌های کبد به ویژه کبد چرب موثر است. نوشیدن این دمنوش می‌تواند به کاهش جذب چربی در اطراف کبد کمک کرده و مانع از ابتلای افراد مستعد به این بیماری شود. مصرف دمنوش زنجبیل یا ماست کم‌چرب حاوی زنجبیل به ویژه در وعده‌هایی که غذای چرب خورده‌اید بسیار اهمیت دارد.

4- سویا را با گوشت قرمز عوض کنید

یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند از رسوب چربی‌ها در بافت کبد جلوگیری کند، اصلاح رژیم غذایی است. به گفته محققان جایگزین کردن سویا و پروتئین گیاهی به جای پروتئین حیوانی به ویژه گوشت قرمز می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش جذب چربی و تری گلیسیرید در بافت کبد داشته باشد. از این رو، درمانگران به افراد مستعد ابتلا به کبد چرب و التهاب کبد توصیه می‌کنند در طول هفته برای تهیه غذاهای خود از گوشت قرمز و سویا کنار هم استفاده کنند و مصرف گوشت قرمز را به حداقل برسانند.

5- آب لیمو را فراموش نکنید

نوشیدن یک لیوان آب که در آن عصاره یک لیموترش تازه وجود دارد در آغاز روز می‌تواند بهترین دارو برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب باشد. از آنجا که لیمو سرشار از ویتامین C است و به عنوان یک آنتی‌اکسیدان می‌تواند نقش موثری در هضم و جذب مواد مفید در بدن داشته باشد، قابلیت زیادی در پیشگیری و درمان کبد چرب دارد.

6- از زردچوبه غافل نشوید

به تازگی محققان دانشگاه «سنت لوئیس» از تأثیر زردچوبه بر کنترل بیماری کبد چرب در افراد چاقی که به این بیماری مبتلا هستند خبر داده‌اند. بر اساس این تحقیقات مشخص‌شده، افرادی که از زردچوبه به عنوان یک چاشنی در برنامه روزانه خود استفاده می‌کنند کبد مقاوم‌تری در برابر ابتلا به بیماری کبد چرب دارند و احتمال ذخیره شدن ذرات چربی در کبد آن‌ها کمتر است. از این رو این محققان به مردم توصیه می‌کنند مصرف زردچوبه را به عنوان یک ادویه موثر و درمانگر در برنامه هفتگی و حتی روزانه خود بگنجانند.

7- عرقیات گیاهی بنوشید

عرق گیاهی شاه تره، خارشتر و کاسنی از جمله داروهای گیاهی موثر در کنترل و درمان کبد چرب به شمار می‌آیند. این نوشیدنی‌های گیاهی از آنجا که طبعی سرد و تر دارند موجب کاهش میزان کلسترول خون می‌شوند و درعین‌حال به پاک‌سازی کبد و بدن از سموم و مواد زائد هم کمک می‌کنند.

به اعتقاد درمانگران، نوشیدن یک تا 2 لیوان از عرقیات شاه تره، کاسنی و خارشتر یا ترکیبی از آن‌ها می‌تواند تأثیر زیادی در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های کبد به ویژه کبد چرب و سیروز کبدی داشته باشد و احتمال ابتلا به این بیماری‌ها را به صفر برساند.

8- برای درمان کبد چرب قهوه بخورید

امروزه اثبات شده مصرف روزانه یک فنجان قهوه برای جلوگیری از خشکی کبد و همچنین کبد چرب بسیار مفید است. کسانی که به عارضه کبد چرب مبتلا هستند از قهوه می‌توانند به عنوان کمک‌کننده در بهبود آن استفاده کنند. البته نباید تصور شود که تنها قهوه در بهبود این بیماری موثر است بلکه شخص مبتلا به کبد چرب باید به کاهش وزن و انجام ورزش نیز بپردازد. در ضمن امروزه اثبات شده کسانی که روزانه یک فنجان قهوه مصرف می‌کنند در مقایسه با کسانی که قهوه مصرف نمی‌کنند کمتر به عارضه سرطان کبد مبتلا می‌شوند.

 4 خوراکی مضر برای کبد چرب

در این بیماری ذرات درشت و بزرگ چربی در سلول‌های کبد رسوب می‌کنند و به این ترتیب موجب بروز اختلال‌هایی در عملکرد کبد و ابتلا به بیماری‌های مزمن کبد می‌شود که از میان آن‌ها می‌توان به استعداد ابتلا به عفونت‌ها، خونریزی‌های دستگاه گوارش و اختلال در سطح هوشیاری اشاره کرد.

به گفته درمانگران، افراد چاق و دچار اضافه‌وزن که کمترین میزان تحرک را دارند اصلی‌ترین گروه‌ها برای ابتلا به بیماری کبد چرب هستند؛ اما در کنار این گروه، گروه‌های دیگری هم وجود دارند که بیش‌ترین آمادگی را برای ابتلا به این بیماری دارند. این‌ها کسانی هستند که مصرف موارد زیر در آن‌ها بالاست:

 
1- غذاهای چرب و فست‌فودها

مصرف بی‌اندازه‌ی غذاهای چرب و گنجاندن انواع فست‌فودها و غذاهای آماده در برنامه و رژیم اعضای خانواده این روزها به عنوان یکی از شایع‌ترین دلایل ابتلا به بیماری کبد چرب گزارش ‌شده که ابتلا به آن در میان افراد کم تحرک و چاق در مقایسه با دیگر مردم بیشتر است.

 
2- مصرف زیاد ویتامین A

مصرف بی‌رویه و بی‌قاعده ویتامین A نیز می‌تواند یک عامل محرک برای ابتلا به بیماری کبد چرب باشد که در نهایت فرد را با خطر رسوب چربی در بافت‌های کبد و اختلال در عملکرد این عضو رو به رو کند.

 

3- مصرف زیاد کربوهیدرات‌ها

متخصصان تغذیه در آمریکا تاکید کردند که کاهش کربوهیدرات موجود در رژیم غذایی روشی سریع‌تر برای کاهش چربی کبدی است. دکتر جفری برونینگ استادیار طب داخلی در دانشگاه تگزاس گفت: کاهش میزان کربوهیدرات موجود در رژیم غذایی روزانه برای پایین آوردن مقدار چربی کبدی خیلی موثرتر از کاهش مصرف کالری است. در یک تحقیق که بر روی 18 شرکت‌کننده صورت گرفته است همگی به بیماری کبد چرب غیر الکلی مبتلا بودند. از این شرکت‌کنندگان در گروه‌های مختلف خواسته شد که مدت 14 روز مقدار کربوهیدرات یا مقدار کالری را در رژیم غذایی روزانه خود کاهش دهند. پس از دو هفته متخصصان با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری متوجه شدند که مقدار چربی کبدی در گروهی که کمتر کربوهیدرات مصرف کرده بودند به میزان خیلی بیشتری کاهش پیدا کرد.

 
4- سردیجات طب سنتی

کبد بزرگ‌ترین پالایشگاه بدن و به طور طبیعی دارای مزاج گرم و تر است، سرد شدن کبد در اثر عوامل مختلف می‌تواند توانایی کبد برای تحلیل و متابولیزه کردن چربی‌ها را کم کند و یا موجب انباشتگی چربی در بافت کبد و پیدایش کبد چرب شود. مصرف ترشی‌ها و خوراکی‌های سرد موجب سرد شدن کبد می‌شود و کسانی که به طور مادرزادی دارای مزاج سرد هستند باید در مصرف این خوراکی‌ها احتیاط بیشتری داشته باشند. مصرف سرکه، آب‌غوره، سایر ترشی‌های خانگی و خوراکی‌های سرد نظیر ماست، دوغ ترش، خیار، کدو و غیره همچنین نوشیدن مایعات سرد نیز به تدریج موجب سرد شدن کبد می‌شود.

در واقع با سرد شدن کبد مقدار تولید صفرا کم و غلیظ تر می‌شود که به دنبال آن مقدار ترشح صفرا نیز کاهش پیدا می‌کند. این صفرای غلیظ به کندی در مجاری صفراوی حرکت می‌کند و به دنبال آن، انسداد نسبی در این مجاری رخ می‌دهد که در این مرحله در سونوگرافی کیسه صفرا ممکن است «لجن صفراوی» گزارش شود که خود مقدمه ایجاد سنگ‌های صفراوی است. انسداد در مسیر ریزش صفرا به روده از عواملی است که موجب هضم ناقص چربی‌ها می‌شود و در این مرحله هضم ناقص چربی‌ها سرانجام به کبد چرب منجر می‌شود. یبوست ناشی از این کاهش تولید و ترشح صفرا نیز در زمره‌ی عاملی است که در پیدایش کبد چرب دخیل است.

 

در نهایت این که:

اگر به اضافه‌وزن مبتلایید، اگر کم تحرک هستید و احتمال ابتلا به کبد چرب را دور نمی‌بینید به شما پیشنهاد می‌کنیم از مصرف غذاهایی مانند غذاهای فریز شده و یخ زده، ترشیجات، ماست پرچرب، سس، نمک زیاد، غذاهای فست‌فود، انواع شیرینی‌ها، پیتزا، انواع سرخ کردنی‌ها مانند سیرداغ، پیاز داغ، چیپس، پفک، غذاهای چرب و نوشابه‌های گازدار پرهیز کنید و تا می‌توانید به جای آن‌ها از میوه‌های تازه، سبزیجات مختلف و غذاهای سالم و طبیعی استفاده کنید. رعایت این رژیم در تمامی دوره‌های سنی به پیشگیری از ابتلا به کبد چرب و دیگر بیماری‌های کبد کمک می‌کند.